سفارش تبلیغ
صبا ویژن
























هو القیوم

از   امام سجاد علیه السلام نقل شده که در پاسخ به سوالی دربارة توحید فرمودند : « ان الله عز و جل علم انه یکون فی آخر الزمان اقوام متعمقون ، فانزل الله تعالی « قل هو الله احد » و آلایات من سوره الحدید الی قوله « و هو علیم بذات الصدور» فمن رام وراء ذلک فقد هلک.» [1] 

حضرت در این حدیث شریف اشاره می­کند که در آخرالزمان عده­ای خواهند آمد که اهل تعمق هستند ، بنابراین خداوند متعال سورة توحید و آیاتی از سورة حدید را نازل کرد. پس کسی که از این آیات فراتر رود هلاک خواهد شد.

برای فهم و درک دقیق پیام و معنای این حدیث لازم است که بدانیم : 1. مفهوم تعمق در فرهنگ معصومان علیهم السلام چیست ؟ 2. در این حدیث چه رابطه­ای میان تعمق و سوره­های توحید و حدید وجود دارد ؟.

مفهوم تعمق

برخی از فرهنگ لغت­ها ، تعمق از مادة « عمق » را به معنای « مبالغه و افراط » دانسته­اند [2]. همانطوری­که با بررسی احادیثی که کلمة تعمق در آنها موجود است ، استنباط می­شود که در فرهنگ اصیل اسلامی نیز به معنای « افراط و خروج از حد اعتدال و وارد شدن در منطقة ممنوع » بکار رفته است. بنابراین تعمق را به عنوان امری مذموم و خطرناک مطرح ساخته و از آن نهی کرده­اند.

برای روشن شدن این مطلب دو حدیث ذیل را به عنوان نمونه ذکر می­کنیم :

پیغمبراکرم صلی الله علیه وآله می­فرمایند : « ان اقواماً یتعمقون فی الدین یمرقون منه کما یمرق السهم من الرمیه» [3] « همانا گروهی در دین تعمق می­کنند ، آنان از دین خارج می شوند ، همانطوری­که تیر از چله کمان خارج می­شود.»

و حضرت علی علیه السلام می­فرمایند :  « الکفر علی اربع دعائم : علی التعمق... فمن تعمق لم ینب الی الحق» [4] « کفر بر چهار ستون پایدار است : بر تعمق ... پس آن که تعمق کرد به حق باز نگشت.»

بنابراین قسمتی از پیام حدیث این است که در آخرالزمان عده­ای می­آیند که راه افراط را در پیش گرفته و از حدود مجاز خارج خواهند شد. به این معنا که گروهی با تعمق و افراط در تفکر ، در صدد فهم و کشف ذات خداوند متعال برمی­آیند ، و چون خداوند متعال به ظهور چنین افرادی علم داشت ، سورة توحید و آیاتی از سورة حدید را نازل کرد.

رابطة میان تعمق و سوره­های توحید و حدید

در این دو سورة شریفه ، نکته­های مهمی دربارة خدا و صفات او وجود دارد. و هر یک از آن دو معارف عظیمی از توحید و الوهیت را مطرح می­سازند.

در سورة توحید بر یگانگی ، بی­همتایی و بی­نیازی مطلق خدا و نفی هر نوع شباهت میان خدا و مخلوقات تأکید شده و در شش آیة اول سورة حدید نیز به برخی از صفات الهی مانند : عزیز ، حکیم ، مالک ، محیی ، ممیت ، قدیر ، اول ، آخر ، ظاهر ، باطن ، علیم ، بصیر ، خالق ، و... اشاره شده است.

در واقع این آیات شریفه به عنوان یک معیار و مبنای درست اندیشیدن دربارة ذات و صفات الهی نازل شده و حد معینی را مشخص می­سازد تا از افتادن متفکران در دام تعمق و افراط جلوگیری نماید. بنابراین کسانی که از محدودة آیات مذکور خارج شوند به هلاکت و گمراهی می­رسند.

پیام حدیث:  بدین سان روشن می­شود که پیام اصلی حدیث همان پیام احادیث دیگری است که از تفکر افراطی در ذات و صفات خدا نهی کرده و آن را موجب هلاکت و گمراهی دانسته­اند. 


  1- مرحوم کلینی،الکافی،ج1،ص91 و مرحوم صدوق، التوحید،ص283  2- النهایه،ج3،ص299 و لسان العرب،ج10،ص271  3- مسندابن حنبل،ج4،ص318  4- نهج البلاغه،حکمت31 و کافی،ج2،ص392


نوشته شده در شنبه 89/12/7ساعت 5:19 عصر توسط رحمت الله روحی نظرات () |

Categories
Links
Design
Specific
Others