هو القیوم
از امام سجاد علیه السلام نقل شده که در پاسخ به سوالی دربارة توحید فرمودند : « ان الله عز و جل علم انه یکون فی آخر الزمان اقوام متعمقون ، فانزل الله تعالی « قل هو الله احد » و آلایات من سوره الحدید الی قوله « و هو علیم بذات الصدور» فمن رام وراء ذلک فقد هلک.» [1] حضرت در این حدیث شریف اشاره میکند که در آخرالزمان عدهای خواهند آمد که اهل تعمق هستند ، بنابراین خداوند متعال سورة توحید و آیاتی از سورة حدید را نازل کرد. پس کسی که از این آیات فراتر رود هلاک خواهد شد. برای فهم و درک دقیق پیام و معنای این حدیث لازم است که بدانیم : 1. مفهوم تعمق در فرهنگ معصومان علیهم السلام چیست ؟ 2. در این حدیث چه رابطهای میان تعمق و سورههای توحید و حدید وجود دارد ؟. مفهوم تعمق برخی از فرهنگ لغتها ، تعمق از مادة « عمق » را به معنای « مبالغه و افراط » دانستهاند [2]. همانطوریکه با بررسی احادیثی که کلمة تعمق در آنها موجود است ، استنباط میشود که در فرهنگ اصیل اسلامی نیز به معنای « افراط و خروج از حد اعتدال و وارد شدن در منطقة ممنوع » بکار رفته است. بنابراین تعمق را به عنوان امری مذموم و خطرناک مطرح ساخته و از آن نهی کردهاند. برای روشن شدن این مطلب دو حدیث ذیل را به عنوان نمونه ذکر میکنیم : پیغمبراکرم صلی الله علیه وآله میفرمایند : « ان اقواماً یتعمقون فی الدین یمرقون منه کما یمرق السهم من الرمیه» [3] « همانا گروهی در دین تعمق میکنند ، آنان از دین خارج می شوند ، همانطوریکه تیر از چله کمان خارج میشود.» و حضرت علی علیه السلام میفرمایند : « الکفر علی اربع دعائم : علی التعمق... فمن تعمق لم ینب الی الحق» [4] « کفر بر چهار ستون پایدار است : بر تعمق ... پس آن که تعمق کرد به حق باز نگشت.» بنابراین قسمتی از پیام حدیث این است که در آخرالزمان عدهای میآیند که راه افراط را در پیش گرفته و از حدود مجاز خارج خواهند شد. به این معنا که گروهی با تعمق و افراط در تفکر ، در صدد فهم و کشف ذات خداوند متعال برمیآیند ، و چون خداوند متعال به ظهور چنین افرادی علم داشت ، سورة توحید و آیاتی از سورة حدید را نازل کرد. رابطة میان تعمق و سورههای توحید و حدید در این دو سورة شریفه ، نکتههای مهمی دربارة خدا و صفات او وجود دارد. و هر یک از آن دو معارف عظیمی از توحید و الوهیت را مطرح میسازند. در سورة توحید بر یگانگی ، بیهمتایی و بینیازی مطلق خدا و نفی هر نوع شباهت میان خدا و مخلوقات تأکید شده و در شش آیة اول سورة حدید نیز به برخی از صفات الهی مانند : عزیز ، حکیم ، مالک ، محیی ، ممیت ، قدیر ، اول ، آخر ، ظاهر ، باطن ، علیم ، بصیر ، خالق ، و... اشاره شده است. در واقع این آیات شریفه به عنوان یک معیار و مبنای درست اندیشیدن دربارة ذات و صفات الهی نازل شده و حد معینی را مشخص میسازد تا از افتادن متفکران در دام تعمق و افراط جلوگیری نماید. بنابراین کسانی که از محدودة آیات مذکور خارج شوند به هلاکت و گمراهی میرسند. پیام حدیث: بدین سان روشن میشود که پیام اصلی حدیث همان پیام احادیث دیگری است که از تفکر افراطی در ذات و صفات خدا نهی کرده و آن را موجب هلاکت و گمراهی دانستهاند. شرابخواری ، از جمله گناهان کبیرهای است که متاسفانه ، شیوع آن در برخی از محیطها دیده و شنیده میشود . به طور مسلم ، یکی از علتهای رواج این پلیدی این است که برخی افراد از حرمت ، عواقب زیانبار و کیفرهای اخروی آن بیاطلاع و ناآگاهند . لذا به برخی از آیات و روایاتی که در مذمت این عمل شیطانی آمده و به بعضی از آثار زیانبار آن ، که امروزه از نظر علمی به اثبات رسیده ، اشاره میشود تا شاید افرادی که خواهان رضایت خدا و سعادت خویش هستند ، بیدار گردند و خود را از افتادن به این دام شیطانی حفظ کنند. خداوند متعال در قرآن (مائده/90-93) میفرماید : « ای مومنان! حق این است که شراب و قمار و... پلیدیهایی از عمل شیطان است ، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید. شیطان صرفاً میخواهد با شراب و قمار ، میان شما دشمنی وکینه بیندازد و از یاد خدا و از نماز بازتان دارد ، آیا دست بردار هستید؟» پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله فرمودند: « شرابخوار ، فردای قیامت وارد محشر میشود در حالیکه رویش سیاه و دهانش کج و زبانش بیرون افتاده و فریاد تشنگیاش بلند است و به او از چاهی که در آن چرک زناکاران ریخته شده میخورانند.» امامصادق علیهالسلام فرمودند : « شرابخواری با بتپرستی مساوی است و [شرابخوار] در قیامت کافر محشور خواهد شد. شراب اساس هر گناهی است.» و در حدیث دیگر میفرماید : « کسی که یک جرعه شراب بیاشامد ، خدا و پیغمبران و مومنین او را لعنت میکنند ، اگر به مقداری بخورد که مست شود ، روح ایمان از او دور میشود و بجایش روح کثیف شیطانی جایگزین میگردد ، پس نماز را ترک میکند و وقتی نماز را ترک گفت ، ملائکه او را سرزنش میکنند و خدایتعالی به او خطاب میفرماید : ای بندة من! کافر شدی ، بدا به حال تو... سپس امام فرمودند : بدا به حالش ، بدا به حالش ، به خدا سوگند ، یک سرزنش الهی از هزار سال عذاب سختتر است... .» نه تنها خوردن شراب ؛ بلکه خرید ، فروش ، محافظت از آن و شرکت کردن در مجالس و یا سر سفرهای کهدر آن شراب خورده میشود ، نیز موجب بدبختی و گرفتاری در عذاب الهی میگردد. امام باقرعلیهالسلام میفرمایند : « پیامبر ، ده نفر را دربارة شراب لعن کرد : تهیهکننده ، فروشنده ، سازنده ، حملکننده ، خریدار و کسی که از معاملة آن روزی میخورد و کسی که از آن محافظت میکند و... .» و از امام صادق علیهالسلام نیز نقل شده که پیغمبر صلیاللهعلیهوآله فرمودند : « ملعون است کسی بر سفرهای بنشیند که در آن شراب خورده میشود.» از سویی دیگر؛ شرابخواری موجب میشود که دیگر اعمال صالح و عبادتهای انسان مورد قبول واقع نشود. پیامبرصلیاللهعلیهوآله فرمودند : « هر کس شراب بخورد ، تا چهل روز ، از او نماز پذیرفته نشود و اگر بدون توبه بمیرد ، از نوشیدنیهای دوزخ به او خورانده میشود.» اما برخی از آثار زیانبار آن که از نظر علمی به اثبات رسیده : 1- عامل و زمینهساز بیماریهای جسمی چون : تشنج ، صرع ، ورم مغز ، فشار خون ، فلج در اعضای بدن ، رعشه در دست و پاها ، بیخوابی مفرط ، اسهالهای سخت ، یبوست شدید ، ضعف کبد ، سل ، تنگی نفس ، بیماریهای کلیوی ، ضعیف شدن حرکات قلب ، دیدن خوابهای پریشان. 2- عامل بیماریهایی در نسل ( درکتاب بلاهای اجتماعی آمده که یکی از پزشکان آلمان ثابت کرده که تأثیر سوء الکل تا سه نسل بطور حتم باقی است.) 3- عامل بیماریهای روانی ، جنون و دیوانگی (طبق آماری که در انگلستان دربارة جنون الکلی انتشار یافته و با جنونهای دیگر مقایسه گردیده ، چنین به دست آمده که در برابر 2249 دیوانة الکلی فقط 53 دیوانه ، به علل دیگر وجود داشته است. و همچنین آمار دیگری که از تیمارستانهای آمریکا به دست آمده ، 85 درصد از بیماران روانی آنها را ، بیماران الکلی تشکیل میدهند.) پس ای مؤمنان! آگاه باشیم و با توجیهات و بهانههای واهی ، خو درا در دام هلاکت نیندازیم و با چیزهای پلید وکثیف ، دهان و وجود خودمان را آلوده و نجس نسازیم و قلب امام زمان عجل اللهتعالیفرجهالشریف را از خود نرنجانیم و تلاش وکوشش کنیم تا با امر به معروف و نهی از منکر ، محیط حسینی و مهدوی خود را برای خود و فرزندانمان پاک نگهداریم. ( با آرزوی عاقبت به خیری برای همه) فخر دو جهان خواجه فرخ رخ اسعد، مولای زمان مهتر صاحبدل امجد
آن سید مسعود و خداوند مؤید، پیغمبر محمود ابوالقاسم احمد
وصفش نتوان گفت به هفتاد مجلد، این بس که خدا گوید: «ما کان محمد»